Γράφει ο Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης π. Μιχαήλ ΣαντοριναίοςΑπό την πρώτη στιγμή που εισήλθαμε στο κατανυκτικότατο Τριώδιο είχαμε υπογραμμίσει οτι οι θειότατοι και θεοκίνητοι Πατέρες της αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας δίνουν τον λόγο στον απαράμιλλο Θείο Διδάσκαλο, για να χρωματίσει και να νοηματοδοτήσει δια του ευαγγελικού αναγνώσματος την κάθε Κυριακή και όλη την εβδομάδα.
•    Μας μίλησε την πρώτη Κυριακή, την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου, διδάσκοντας πως όποια πνευματική προσπάθεια επιχειρούμε, πρέπει να την οικοδομούμε πάνω στο στέρεο έδαφος της ταπεινοφροσύνης.
•    Τη δεύτερη Κυριακή, την Κυριακή της επιστροφής του Ασώτου, μας διαμήνυσε πωςι, όσο χαμηλά και αν έχουμε πέσει, μπορούμε με τη λυτρωτική μετάνοια να επανέλθουμε, να σωθούμε, να αποκατασταθούμε στο πρωτόκτιστο κάλλος του Παράδεισου.
•    Την τρίτη Κυριακή, την Κυριακή της μελλούσης Κρίσεως, μας σάλπισε το εγερτήριο μήνυμα πως όλα καταγράφονται, ακόμα και οι λογισμοί και οι κινήσεις της καρδιάς μας και αυτές οι απραξίες μας και θα έρθει ώρα που όλοι για όλα θα δώσουμε λόγο ενώπιον του φοβερού δικαστικού βήματος του Χριστού.
•    Σήμερα, που με τη χάρη Του αξιωνόμαστε να δρασκελίζουμε το κατώφλι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της κύριας περιόδου της μετανοίας, μας δίνει ο Αρχηγός και τελειωτής της πίστεώς μας τρεις σωτήριες οδηγίες!
Αυτές θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε στη συνέχεια.
1. Ανεξάντλητη και απροϋπόθετη συγχωρητικότητα
Υπάρχει άνθρωπος πάνω στην γη που δεν τον έχουν σχολιάσει αρνητικά, που δεν έχουν αστειευτεί σε βάρος του, που δεν τον έχουν κατακρίνει, που δεν τον έχουν ρίξει στη μοιρασιά, που δεν τον έχουν συκοφαντήσει, που δεν τον αδίκησαν στην αμοιβή, στις εξετάσεις, στις κρίσεις, στην τιμή; Όχι!
Τι κάνει τότε ο φυσικός άνθρωπος, που δεν έχει πιάσει το πνεύμα του Θεού; Θυμώνει. Φουντώνει. Κοχλάζει. Λέει λόγια σκληρά, υβριστικά, ταπεινωτικά.
Κι αν δεν τα κάνει όλα αυτά, πάντως δεν θέλει πολλά-πολλά με αυτόν που του έκανε κακό. Δεν τον χαιρετά. Τον αποφεύγει. Δεν τον κοιτά καν στα μάτια!  Έχει λογισμούς πολλούς εναντίον του. Αναμηρυκάζει συνεχώς στην καρδιά του το κακό που του έκανε.
Μνησικακεί! Σχεδιάζει κάποτε εκδίκηση. Ή έστω χαίρεται με το κακό του εχθρού του.
Όταν κάποιος αρχίσει να λέει εναντίον του, είναι ολοπρόθυμος να συμπληρώσει!
Έχει τόσα πολλά να πει για να τον κάψει! Για να τον θάψει!
Όχι, αδελφέ μου. Ο Χριστιανός δεν είναι σκορπιός για να δηλητηριάζει. Δεν είναι φίδι για να δαγκώνει (Γαλάτας ε΄ 15).
Κάθεται ο Καρδιογνώστης Χριστός και παρατηρεί τις καρδιές των χριστιανών που θέλουν να εισέλθουν στο πνευματικό στάδιο των αρετών, τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή!
Και φωνάζει: “ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν” (Ματθ. στ΄ 14).
Με άλλα λόγια: μην αρχίζεις την επίπονο νηστεία, παιδί μου, εάν δεν συγχωρήσεις απ’ την καρδιά σου όλους όσους σου έχουν φταίξει.
Καλύτερα μην κάνεις τον κόπο να πας στις κατανυκτικές ακολουθίες της ιερής αυτής περιόδου. Άχρηστος κόπος!
Όχι, μόνο εσύ δεν πρέπει να μνησικακείς, αλλά να μην ανέχεσαι ούτε οι άλλοι να έχουν εναντίον σου. “Ἄφες ἐκεῖ τὸ δῶρόν σου ἔμπροσθεν τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σου” (Ματθ. ε΄ 24).
Θέλεις τώρα που είναι Μεγάλη Τεσσαρακοστή να εξομολογηθείς; Καλά κάνεις. Σωστό και σωτήριο είναι.
Θυμήσου όμως τί υπογραμμίζει σήμερα ο Κύριος! “Ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν” (Ματθ. στ΄ 15).
Πρόσεξε υπερβολή φιλανθρωπίας! Σημειώνει εύστοχα ο ιερός Ζιγαβηνός για τον Θεό Πατέρα: “Καί ὄρα μοι φιλανθρωπίας ὑπερβολήν! Ἡμᾶς ποιεῖ κυρίους τῆς τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῶν ἁφέσεως”.
Θέλεις να κοινωνήσεις; “Μετά φόβου Θεού, πίστεως, αλλά και αγάπης πρέπει να προσέλθεις!”
Προσπαθείς να έχεις αυτή την απροϋπόθετη και ανεξάντλητη αγάπη που έχει ο Θεός για τους αμαρτωλούς ανθρώπους; Τότε πρόσελθε !
Γνωρίζει πολύ καλά ο Πάνσοφος να μας μιλάει στη γλώσσα μας. Γνωρίζει ότι είμαστε συμφεροντολόγοι ακόμη και στα πνευματικά.
Γι’ αυτό και λέει: Θέλεις να σου χαρίσω τα μύρια χρέη σου προς Εμένα; Τις αμαρτίες σου; Χάρισε και συ στο σύνδουλό σου τα εκατό δηνάρια (Ματθ. ιη΄ 23-25).
Γίνετε λοιπόν αμνησίκακοι, συγχωρητικοί, συγκαταβατικοί, ανεξίκακοι!
Εάν το πετύχετε αυτό, ξεκινήστε τον αγώνα της Τεσσαρακοστής.
Γιατί ο Θεός “πάντων μάλιστα μνησικακίαν ἀποστρέφεται καὶ μισεῖ” (ιερός Χρυσόστομος) και αντίθετα, πάνω απ’ όλα αγάπα την συγχωρητικότητα και αμνησικακία.
2. Αγωνίσου όσο μπορείς πιο κρυφά απ’ τους ανθρώπους
Στους τρεις επόμενους στίχους της επί του Όρους Ομιλίας του Κυρίου μας, δέκατο έκτο, δέκατο έβδομο και δέκατο όγδοο, με μία πρώτη ματιά φαίνεται ότι ο Κύριος αναφέρεται στη νηστεία. Και λέει κανείς: Ε, η νηστεία αρχίζει, άρα για την νηστεία μἀς μιλάει.
Μια πιο προσεκτική ανάγνωση, όμως, του θείου λόγου αποκαλύπτει ότι ο Κύριος μιλάει για την ολέθρια υποκρισία στην εκτέλεση της αρετής της νηστείας.
Γενικότερα, στο έκτο κεφάλαιο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ο Κύριος συγκρίνει τη γνήσια χριστιανική ζωή με την κίβδηλη και αλλοτριωμένη ιουδαϊκή πράξη της εποχής του.
Αναφέρεται σε τρεις βασικές αρετές: Την ελεημοσύνη, την προσευχή και τη νηστεία.
Οι αξιολύπητοι λοιπόν, δούλοι της φαρισαϊκής υποκρισίας όλα, ακόμα και τα ιερότερα καθήκοντά τους προς τον Θεό, τα έκαναν “πρὸς τὸ θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις”.
Όταν νήστευαν –δεν ξέρουμε ακριβώς πόσο νήστευαν-, αυτό υπονοεί το “φανῶσι”  αλλοίωναν τα πρόσωπά τους, έμεναν άνιφτοι, αχτένιστοι, απεριποίητοι, σκοτείνιαζαν τα πρόσωπά τους, έδειχναν πολύ καταβεβλημένοι και εξουθενωμένοι, οι ταλαίπωροι.
Γι’ αυτό και εμφαντικά έλεγε ο Κύριος: “῞Οταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί (=με σκοτεινά πρόσωπα)· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες·” (Ματθ. στ’ 16).
Τα έβλεπαν αυτά τα καμώματα οι ανυποψίαστοι αγαθοί Ισραηλίτες και το πίστευαν.
Έλεγαν: “Πω πω! Τι ασκητές είναι αυτοί! Ούτε ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος δεν νήστεψε τόσο! Καλοί, κάλλιστοι, θεοσεβείς, άγιοι! Μπράβο τους! Μπράβο τους!”
Καμάρωναν αυτοί! Φούσκωναν σαν τα παγώνια!
Μεθούσαν απ’ τα συγχαρίκια!
Το έβλεπε όμως και ο Άγιος Θεός με το παντέφορο όμμα Του και έλεγε: Αλλοίμονο! “Ἁμὴν λέγω ὑμῖν, (=σας διαβεβαιώ με κάθε κατηγορηματικότητα) ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν” (Ματθ. στ΄ 10).
Όταν θα έρθουν επάνω στον Ουρανό, δεν θα έχουν κανένα μισθό! Μία ψεύτικη φούσκα είναι οι υποκριτικοί και αμφίβολοι έπαινοι των ανθρώπων.
Άραγε, αυτή η υποκρισία αφορά μόνο τους συγχρόνους του Χριστού Φαρισαίους και Γραμματείς;
Μήπως πιάνει και τους σύγχρονους πολιτικούς, εκκλησιαστικούς, και απλούς πιστούς;
Έχετε δει πώς κομπάζουν οι πολιτικοί για τα έργα και τις ημέρες τους; Πώς τα φουσκώνουν, πώς τα διατρανώνουν; Πώς χρηματοδοτούν τα κανάλια για να τους προβάλλουν “ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις”;
Σε όλα είναι επιτυχημένοι! Σχεδόν αλάνθαστοι! Πόσο διψούν, πόσο εκμαιεύουν τον θαυμασμό, τον έπαινο, τα χειροκροτήματα, την ψήφο!
Αλλά μήπως το ήθος πολλών πηδαλιούχων της Εκκλησίας δεν εξαντλείται στις φωτογραφίες, στα πλουμιστά άμφια, στις μεγαλοστομίες, στις εύηχες και πληθωρικές κολακείες;
Ας έρθουμε τώρα και στους εαυτούς μας.
Πόσες φορές περιμένουμε τον έπαινο, έστω τον δίκαιο έπαινο;
Πόσες φορές τον υποβοηθούμε;
Πόσες φορές υποδεικνύουμε στον άλλο με τρόπο ότι του διέφυγε το “πνευματικό μας κατόρθωμα”;
Τί αγκομαχάς αδελφέ μου; Τί αγωνιάς; Μη σκοτώνεσαι, για να απαξιώσεις την προσπάθειά σου. Όσοι θέλουν να «φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις”, “ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν» (Ματθ. στ΄ 16).
Η συμφέρουσα λύση είναι να ενεργούμε τη νηστεία και κάθε αρετή κρυφά και μάλιστα όσο πιο πολύ θέλεις να κρύβεσαι απ’ τους ανθρώπους, όσο ακόμη αυτοαπαξιώνεσαι, όσο αυτομειώνεσαι, όσο στολίζεσαι με την αυτοκατηγορία και την αυτομεμψία, τόσο ο δικαιοκρίτης Θεός βρίσκει γνήσια και ανιδιοτελή τη νηστεία σου, την προσευχή σου, την ελεημοσύνη σου, την κάθε αρετή σου.
Γι’ αυτό και σήμερα ο Κύριος χρησιμοποιεί σχήμα υπερβολής για να τονίσει το κρυφά, το “λάθε βιώσας”. «Σὺ δὲ (Χριστιανέ γνήσιε), νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν (=βάλε άρωμα στο κεφάλι σου) καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι (=πλύνε καλά το πρόσωπό σου για να φαίνεται φρέσκο)» (Ματθ. στ 17).
«Οὐδέ γάρ αὑτός τοῦτο πεποίηκε νηστεύσας ἡμέρας τεσσαράκοντα –γράφει ο ιερός Ζιγαβηνός– ἀλλὰ διά τούτων ἕτερόν τι παραινεῖ, τό συγκαλύπτειν τὴν ἀπὸ νηστείας στυγνότητα ἐν τῷ φαίνεσθαι φαιδρόν καὶ  χαρίεντα».
Κρύψε λοιπόν, χριστιανέ μου, την νηστεία σου, την προσευχή σου, την ελεημοσύνη σου, την αρετή σου. Μην τα διατυμπανίζεις!
Όσο τα κρύβεις «ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων», τόσο θα τα φανερώσει ενώπιον όλων των αγγέλων και όλων των ανθρώπων ο Θεός «καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ» (Ματθ. στ 18).
3. Θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ
Αυτή είναι η τρίτη αποφασιστικής σημασίας οδηγία του αλάνθαστου Διδασκάλου μας, για να είναι επιτυχημένος, αποτελεσματικός ο αγώνας την αρχόμενη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και σε όλη μας τη ζωή.
•    Η πρώτη ήταν, μην ξεκινάς αν δεν πάρεις αταλάντευτα την απόφαση να συγχωρείς εξακολουθητικά όλους όσους σου κάνουν κακό.
•    Η δεύτερη. Όταν αγωνίζεσαι, σε όποια αρετή, όσο μπορείς να την κρύβεις απ’ τα μάτια των ανθρώπων. Και να σε επαινέσουν ειλικρινά, θα σε αδικήσουν φρικτά. Γιατί μπορεί να το πιστέψεις, ότι είσαι καλός, και να χάσεις τον μισθό του Ουρανού. Θα χάσεις τον πραγματικό μισθό του ουρανού.
•    Η τρίτη τώρα. Να ξέρεις ότι για κάθε κόπο, θα πάρεις δυσανάλογα μεγάλο μισθό στον Ουρανό (Α΄ Κορ. γ΄ 8, Ρωμ. η΄ 18, Ματθ. ε΄ 12). Αξίζει λοιπόν να ιδρώσεις, να κουραστείς!
Πολλοί νομίζουν ότι το να είναι ο άνθρωπος φιλόδοξος ή φιλόπλουτος είναι αμαρτία. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική.
Ο παγκάκιστος αντίθεος, αντίχριστος και μισάνθρωπος διάβολος μπαίνει μέσα στην ψυχή του ανθρώπου και αλλοιώνει παραμορφωτικά τους στόχους που του έθεσε εξ αρχής ο Θεός.
Θέλει ο Θεός να είναι ο άνθρωπος φιλόδοξος, αλλά για την αληθινή δόξα που δίνει μόνο Εκείνος, την δόξα του Ουρανού.
Θέλει ο Θεός να αμειφθεί ο άνθρωπος για τον αγώνα του επί της γης. Αλλά όχι με την κίβδηλη αμοιβή των ανθρώπων αλλά με την αληθινή αμοιβή του Θεού στον Ουρανό!
Θέλει ο Θεός να θησαυρίζει ο άνθρωπος όσο ζει στη γη. Όχι όμως θησαυρούς επί της γης αλλά θησαυρούς εν ουρανώ.
Και αυτό το θέλει ο παμφιλάνθρωπος Θεός για πολλούς λόγους.
Πρώτον, γιατί οι φιλάργυροι και πλεονέκτες σκοτώνονται στη γη, για να μαζέψουν υλικά αγαθά που δεν τους εξασφαλίζουν ούτε την υγεία, ούτε την μακροζωία, ούτε την επι γής ευτυχία ούτε, βέβαια, την εν ουρανοίς μακαριότητα. Τρανό παράδειγμα ο άφρων πλούσιος της αποκαλυπτικής παραβολής του Κυρίου (Λουκ. ιβ΄ 13-21).
Δεύτερον, γιατί όσοι αναλώνονται για να συγκεντρώσουν υλικά αγαθά και θησαυρούς για τον εαυτό τους, πέφτουν σε πολλούς πειρασμούς και παγίδες του πονηρού και τραυματίζουν την αθάνατη ψυχή τους. “Οἱ βουλόμενοι πλουτεῖν ἐμπίπτουσιν εἰς πειρασμὸν καὶ παγίδα καὶ ἐπιθυμίας πολλὰς ἀνοήτους καὶ βλαβεράς, αἵτινες βυθίζουσι τοὺς ἀνθρώπους εἰς ὄλεθρον καὶ ἀπώλειαν” (Α’ Τιμ. στ΄ 9).
Τρίτον, γιατί αυτοί που συγκεντρώνουν υλικούς θησαυρούς κατατρύχονται συνεχώς από το φθοροποιό άγχος της δυνητικής απώλειας. Αυτό εννοεί ο Κύριος όταν σημειώνει: “μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι” (Ματθ. στ΄ 19).
Τέταρτον, γιατί αναπόδραστα ο φιλόπλουτος ανθρώπος κολλάει πνιγηρά και αρρωστημένα στη γη, στα φθαρτά, φευγαλέα και απατηλά υλικά αγαθά με αποτέλεσμα να χάνει την ψυχή του. “ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν”  (Ματθ. στ΄21).
Γι’ αυτό ο Κύριος μας φωνάζει: “Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν (άχρηστους) θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς … θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ” (Ματθ. στ΄ 19-20).
1.    Γιατί εκεί δεν κινδυνεύουν να απολεσθούν ή να μειωθούν ποτέ. “ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν” (Ματθ.  στ΄ 20).
2.    Γιατί γεμίζει ο άνθρωπος με τη χαροποιό και εξυψωτική θεία χάρη που φέρνει η ένωσή του από τώρα με τον ουρανό, με τον Θεό. “Ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν” (Ματθ. στ΄ 21). Το βεβαιώνει ο Χριστός! Το διατρανώνει το ήθος και το ύφος των αγίων!
3.    Γιατί οι ουράνιοι θησαυροί που ετοίμασε ο Θεός για τους εκλεκτούς του “ἀπὸ καταβολῆς κόσμου” (Ματθ.  κε΄ 34) είναι απερίγραπτοι, ανήκουστοι, αφάνταστοι, τέλειοι όσο τέλειος είναι ο Θεός που τους δημιούργησε, και βέβαια άφθαρτοι και αιώνιοι. “Ἂ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν” (Α΄ Κορ. β΄ 9).
Δώσε, λοιπόν, για να έχεις στον ουρανό!
Απαρνήσου τα πρόσκαιρα, για να απολαύσεις τα αιώνια!
Νήστεψε τα υλικά, για να γευτείς τα πνευματικά!
Πένθησε, για να τρυφήσεις!
Ταπεινώσου, για να υψωθείς!
Αποδέξου την ειρωνεία, τον παραγκωνισμό, τον διωγμό, για να έχεις μισθό και θησαυρό πολύ στον Ουρανό (Ματθ. ε΄ 11-12).
Αν ακολουθήσουμε τις τρεις σωστικές εντολές του Χριστού, μπορεί να γίνει, στην δίσεκτη αυτή χρονιά, η φετινή Μεγάλη Τεσσαρακοστή η καλύτερη και η ομορφότερη της ζωής μας.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ