Αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση τoν κορονωϊό;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί έναν υπερεθνικό οργανισμό, ο οποίος επιδιώκει τον συντονισμό των κρατών μελών σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών. Πολλοί είναι αυτοί που γνωρίζουν την Ένωση ως οικονομική και νομισματική, κατά περιόδους όμως αναδεικνύονται οι διάφορες πτυχές της όπως η Κοινή Αγροτική Πολιτική ή η πολιτική άμυνας και ασφάλειας. Η κρίση του κορωνοϊού έφερε δειλά στο προσκήνιο την κοινή πολιτική υγείας. Η μάχη εξάλλου απέναντι στον αόρατο εχθρό απαιτεί τον επιστημονικό και πολιτικό συντονισμό σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Αρχικά πρέπει να καταστεί σαφές ότι η πολιτική για την υγεία ανήκει στις συντρέχουσες αρμοδιότητες της ΕΕ. Ως εκ τούτου την ευθύνη της οργάνωσης και παροχής υγειονομικής περίθαλψης έχουν οι εθνικές κυβερνήσεις, με την Ένωση να συμπληρώνει τις εθνικές πολιτικές θέτοντας παράλληλα κοινούς στόχους, συγκεντρώνοντας πόρους και συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση προκλήσεων, όπως οι χρόνιες ασθένειες και οι πανδημίες. Η δημόσια υγεία αντιμετωπίζεται ως υπέρτατο αγαθό και αντικατοπτρίζεται από το τρίπτυχο ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, πρόληψη και καταπολέμηση των ασθενειών. Η υλοποίηση του τρίπτυχου αυτού επιτυγχάνεται μέσω της λειτουργίας δύο ειδικών οργανισμών, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων. Ο μεν πρώτος στοχεύει στην αντιμετώπιση των πρωτοεμφανιζόμενων νόσων, ο δε δεύτερος στον έλεγχο της ποιότητας των φαρμάκων που διακινούνται εντός της Ένωσης. Σήμερα η υγειονομική κρίση ανέδειξε το έργο και την αναγκαιότητα ύπαρξης του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Ο εν λόγω οργανισμός προβαίνει σε εκτιμήσεις κινδύνου και παρέχει τις πιο ενδεδειγμένες συμβουλές στις εθνικές επιτροπές υγείας, με κύριο στόχο τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού και κατ’ επέκταση την εξασφάλιση της δημόσιας υγείας. Η ΕΕ αποφάσισε να συντονίσει τις ενέργειες της με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα που της παρείχε το ECDC. Έτσι στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου λήφθηκε η απόφαση για κλείσιμο των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης. Το φρένο στα μη ουσιώδη ταξίδια στόχευε στον περιορισμό των εισαγόμενων κρουσμάτων. Παράλληλα θεσπίστηκε ειδικό πρωτόκολλο για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η προμήθεια τόσο των τροφίμων όσο και των υγειονομικών υλικών πρώτης ανάγκης. Με πρωτόκολλο επίσης εξασφαλίστηκε ο επαναπατρισμός των ευρωπαίων πολιτών από τρίτες χώρες, μέσω της αξιοποίησης του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας. Τέλος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδέσμευσε κονδύλια, με τα οποία χρηματοδοτεί την έρευνα για ανάπτυξη αποτελεσματικού φαρμάκου και εμβολίου. Πως κρίνεται συνολικά η αντίδραση της ΕΕ έναντι του κορωνοϊού; Καταρχάς η αντίδραση οφείλει να είναι τουλάχιστον ανάλογη της κρίσης που μας μαστίζει. Η Καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ είχε αναφέρει ότι < Η Ευρωπαική Ένωση αντιμετωπίζει την μεγαλύτερη πρόκληση της από την ίδρυση της>. Στο ίδιο μήκος κύματος πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες καθώς και θεσμικοί παράγοντες της Ένωσης έκαναν λόγο για ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ. Υπό το πρίσμα αυτό οι προσδοκίες για τον ευρωπαίο πολίτη ήταν μεγάλες. Ωστόσο το συμπέρασμα το οποίο εξάγεται με τα μέχρι τώρα δεδομένα είναι ότι η ΕΕ κινήθηκε με βραδύτητα λαμβάνοντας παράλληλα και ορισμένα ημίμετρα. Η πλειονότητα των Ευρωπαίων ηγετών αλλά και των περισσότερων χωρών παγκοσμίως έπεσαν στην παγίδα αντιμετωπίζοντας τον ιό ως κινεζικό πρόβλημα τους πρώτους μήνες της εμφάνισης του. Οι παρωπίδες λοιπόν τοποθετήθηκαν νωρίς. Παρατηρώντας τον ευρωπαϊκό χώρο διαπιστώνουμε ότι χώρες που γνώριζαν τις αδυναμίες του συστήματος υγείας τους ήταν εκείνες που έλαβαν έγκαιρα μέτρα και προετοιμάστηκαν κατάλληλα για το ξέσπασμα της πανδημίας. Αντιθέτως οι παραδοσιακές δυνάμεις υπερεκτίμησαν τις δυνατότητες τους και σήμερα έχουν έρθει αντιμέτωπες με τις φρικτές συνέπειες των επιλογών τους. Ως εκ τούτου η αρχική αδράνεια και η υπερεκτίμηση της αντοχής του συστήματος υγείας οδήγησαν τις περισσότερες χώρες σε δυσμενή θέση εν αντιθέσει με τα λίγα εκείνα κράτη που αποτελούν εξαίρεση και περιόρισαν την διασπορά στην κοινότητα του νέου ιού. Στην Ευρώπη κόκκινος συναγερμός σημάνει τον Μάρτιο. Οι Ευρωπαίοι εντός μίας εβδομάδας αποφασίζουν το σφράγισμα των εξωτερικών συνόρων και οργανώνουν την διαδικασία επαναπατρισμού των πολιτών της Ένωσης. Είναι η μοναδική φορά στην περίοδο της κρίσης όπου η ΕΕ αντιδρά ταχύτατα, εντούτοις πολύτιμος χρόνος έχει χαθεί και η διασπορά στην κοινότητα έχει ξεκινήσει λόγω της αδράνειας των δύο προηγούμενων μηνών. Καθώς η Ευρώπη εισέρχεται στην δύνη της πανδημίας παρατηρείται έλλειψη ζωτικού εξοπλισμού από αναπνευστήρες μέχρι ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό λόγω της εξάρτησης από την Κίνα. Τα κράτη αναλαμβάνουν μόνα τους πρωτοβουλίες για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα αναλώσιμα, με την Ευρώπη να παρεμβαίνει σε ελάχιστες περιπτώσεις μέσω του προγράμματος αλληλεγγύης. Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε την απελευθέρωση κονδυλίων μέσω ΕΣΠΑ που τα κράτη αξιοποίησαν είτε για εκτενέστερο διαγνωστικό έλεγχο είτε για ενίσχυση του συστήματος υγείας τους. Η συνολική στάση της ΕΕ στο κομμάτι της υγείας ήταν τουλάχιστον ανεπαρκής. Η αρχική αδράνεια και η έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού επέφερε μοιραία αποτελέσματα σε πολλές χώρες με χιλιάδες απώλειες ζωών καθημερινά. Περνώντας σταδιακά στην δεύτερη φάση αυτής της κρίσης η ΕΕ οφείλει να δείξει τα αντανακλαστικά της στηρίζοντας τις οικονομίες των μελών και προετοιμάζοντας τον σχεδιασμό της για ένα ενδεχόμενο δεύτερο κύμα έξαρσης του κορωνοϊού. Οι ζωές που χάθηκαν δυστυχώς δεν ξανά κερδίζονται επομένως στόχος τώρα είναι η στήριξη όλων που άντεξαν και βλέπουν το μέλλον τους δυσοίωνο. Ας δοθεί σύντομα το έναυσμα για την έμπρακτη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη!

Βιβλιογραφία Από την επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕ: https://www.consilium.europa.eu/el/policies/covid-19-coronavirus-outbreak-and-the-eu-sresponse/10-things-against-covid-19/ Από την επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕ: https://www.consilium.europa.eu/el/policies/covid-19-coronavirus-outbreak-and-the-eu-sresponse/timeline/ Από την επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕ: https://europa.eu/europeanunion/topics/health_el Μέρκελ για κορονοϊό: Η ΕΕ αντιμετωπίζει την μεγαλύτερη πρόκληση από την ίδρυσή της!, newsit.gr, 6 Απριλίου 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.newsit.gr/kosmos/merkel-gia-koronoio-i-ee-antimetopizei-tinmegalyteri-proklisi-apo-tin-idrysi-tis/3008032/ Φιλίππα Χατζησταύρου, Πώς είδε η Ελλάδα τη συνεργασία των κρατών-μελών της ΕΕ για τον κορονοϊό, Capital.gr, 23 Απριλίου 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.capital.gr/ceps-eu/3447951/pos-eide-i-ellada-ti-sunergasia-ton-kratonmelon-tis-ee-gia-ton-koronoio Jacopo Barigazzi, Maïa de la Baume, Lili Bayer, Elisa Braun, Hans von der Burchard, Jillian Deutsch, Ashleigh Furlong, Cristina Gallardo, Cristina Gonzalez, Matthew Karnitschnig, Judith Mischke, Barbara Moens, Rym Momtaz, Carmen Paun, Josh Posaner, Eline Schaart, Silvia Sciorilli Borrelli, Zosia Wanat and Zia Weise , How Europe failed the coronavirus test, Politico. Διαθέσιμο σε: https://www.politico.eu/article/coronavirus-europe-failed-thetest/?fbclid=IwAR2AASxFP8zRtpIhcXcK8nhX5QR3RBvrRfWkBeWRehDQySwD9DOTE86ynnE

Π.Χ.ΤΣ. ΠΡΩΤΟΕΤΗΣ ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ  ΠΑ.ΠΕΙ.